آیا آیین های بومی باید برچیده شود؟

بسیاری از فرهنگ های جهان رسیدن به سن بلوغ و بزرگسالی (سن تکلیف) را تحولی بسیار مهم در زندگی افراد می دانند و برای آن مراسمی ویژه برگزار می کنند.
ختنه دختر و پسر، نقش و نگار انداختن روی بدن آنها با چاقو،محک زدن استقامت آنها با آزمون های دشوار و فرستادن آنها به انزوا برای مدت زمان مشخصی از جمله این آیین های بومی است.
مراسم مخصوص رسیدن به سن بلوغ به ویژه برای محققان مردم شناسی شگفت انگیز است و آنها همواره درصدد کشف جنبه های مختلف این مراسم در قبائل دور دست جهان بوده اند.
اما جوامع غربی نیز مراسمی برای رسیدن به سن بلوغ دارند. مثلا جوانانی که وارد ارتش یا دانشکده های نظامی آمریکا می شوند مراسمی را باید پشت سر بگذارند که اگر به سوءرفتار کشیده شود حتی ممکن است به قیمت جان آنها تمام شود.
در برخی دانشکده های نظامی غرب سوءرفتار با جوانان تازه وارد به شکل تحقیر آنها یا وادار کردن او به انجام کارهای پست (Hazing) صورت می گیرد.

غفلت های مرگ آور
پس از مرگ یک نوجوان در جریان یک "مراسم تکلیف" در آفریقای جنوبی، نگرانی ها در مورد خطرات این گونه مراسم شدت گرفته است. در سال جاری میلادی او نهمین نوجوانی بوده که در اثر غفلت مجریان این مراسم جان خود را از دست داده است.
در مراسم سن تکلیف یکی از قبائل در آفریقای جنوبی، نوجوان باید مدتی را در حیات وحش زندگی کند و بعد از آن ختنه شود. او که در جنگل ها سه هفته گرسنگی کشیده بود نهایتا از بی غذایی مرد. قربانیان دیگر به خاطر ابتلا به عفونت ناشی ختنه غیربهداشتی جان خود را از دست داده اند.
پرفسور پیتر متوز از دانشگاه رودز آفریقای جنوبی می گوید: "در آفریقا نسل هاست که گذار از سن کودکی به سن بزرگسالی همراه با مراسمی ویژه بوده است. اما امروزه بر خلاف گذشته، بسیاری از پسرها این مراسم را در سنین پایین تر و بدون انضباط لازم و نظارت و مراقبت کافی از سوی خانه و خانواده انجام می دهند."
او گفت: "ختنه بسیار دردآور است چون بدون داروی بی حسی انجام می شود. بسیاری از پسرها از دلایل و تاریخچه این مراسم بی اطلاع هستند و فقط فکر می کنند که تاب و تحمل آنها محک زده می شود. پس با عجله می خواهند از پسرهای دیگر جلو بزنند. در حالی که هدف از این انجام مراسم، هدایت آنها از کودکی به دوران بزرگسالی است و این که بدانند که لازم نیست برای اثبات مرد بودنشان درد را تحمل کنند."

مفهومی غریب

بنابر آمار سازمان بهداشت جهانی، صد میلیون زن در سراسر جهان ختنه شده اند. هر ساله هم سه میلیون دختر زیر ده سال ختنه می شوند که بخش عمده ای از آنها در منطقه جنوب صحرای آفریقا هستند.
برخی جوامع معتقدند که ختنه باعث می شود تا حیثیت دختر حفظ شود و او شرایط لازم برای زن شدن را به دست می آورد.
اما به گفته سازمان بهداشت جهانی آسیب رساندن به آلت تناسلی زن نوعی "شکنجه" است و باید ممنوع شود.
در کنیا ختنه دختران ممنوع اعلام شده است. این تصمیم تازه پس از آن گرفته شد که دختری در اثر خونریزی ناشی از ختنه جان باخت. این دختربچه می خواسته خودش ختنه را کند چون در مدرسه مورد تمسخر قرار گرفته بود.
دکتر دیدری یانسن، یک محقق مردم شناسی در هلند، می گوید: "تفکر ما در غرب معمولا با این گونه مناسک، که سالهاست سنت برخی فرهنگ ها شده، در تضاد است. آنچه که در یک فرهنگ مراسم سن تکلیف تلقی می شود در فرهنگی دیگر سوءرفتار با کودک محسوب می شود. این وضعیتی دشوار است چون این گونه رفتارها معمولا در جوامع نیمه مدرن نیمه سنتی مثل آفریقای جنوبی دیده می شود."

خفگی با مشروبات الکلی

در جوامع غربی، موضوع "پذیرش نوجوان" به گروهی "بزرگسال" شکلی کاملا متفاوت دارد و غالبا مراسمی اجتماعی است.
ارتش به ویژه شهرت دارد که با موظف کردن تازه واردین به کارهای پست، آنها را به شدت تحقیر می کند.
مراسم ورود سربازان جدید که با تحقیر آنها همراه است، در ارتش روسیه به "دیدوفشینا" موسوم است و باعث بدنامی این ارتش شده است. از سوءرفتار با تازه واردین در نیروهای نظامی بریتانیا، آمریکا، آلمان و فرانسه هم گزارش های زیادی منتشر شده است.
سوءرفتار در برخی از تیم های ورزشی و دانشکده های آمریکا باعث شده که در بسیاری از ایالت های این کشور، وادار کردن تازه واردین به کارهای پست و تحقیرآمیز ممنوع شده است.
شماری از دانشجویان در برخی دانشکده های معروف آمریکا که وادار شده بودند برای پذیرش در گروهی خاص مقادیر زیادی مشروبات الکلی مصرف کنند یا آزمون های استقامتی سنگینی را انجام بدهند، جان خود را از دست داده اند.
ریچار سیگال، جامعه شناس بازنشسته در امریکا و مبارز علیه این گونه مراسم، می گوید دردسر زمانی آغاز می شود که مراسمی نسبتا بی ضرر - که قرار است پیوند میان اعضای گروه را مستحکم تر کند - به مرور به سوءرفتار تبدیل می شود.
افرادی که قبلا مورد بد رفتاری قرار گرفته اند، با گروه بعدی بدتر رفتار می کنند و به این ترتیب وضعیت به مرور خطرناک تر می شود.
بسیاری می گویند لایحه های قانونی و حقوق بشر باید به برچیده شدن این دست از آیین سنتی کمک کند.
اما به عقیده دکتر یانسن قانون نمی تواند مانع از اجرای آیین بومی مردم در گوشه و کنار جهان شود بلکه فرهنگ های برای منطبق شدن با زمانه آیین و آداب خود را تغییر می دهد: "مردم فکر می کردند که آداب و مراسم همواره یکسان باقی هستند اما این طور نیست. در دوره های مختلف آیین ها به گونه های متفاوتی تعبیر و تفسیر می شوند."