مسائل جنسی کودکان و نوجوانان

نوزادی و شیرخوارگی

تمایلات جنسی از بدو تولد شروع می شود. زاییده شدن و مکیدن پستان از اولین تجارب جنسی هر نوزادی به شمار می روند و می توانندبرای او لذت بخش و خوشایند نیز باشد.گر چه به نظر می رسد پیش از تولد نیز جنین های پسر دارای قابلیت نعوظ می باشند .این حالت توسط سونوگرافی قابل تشخیص است و به صورت دوره ای تکرار می شود.تحریک اندام تناسلی نوزادان با فشردن رانهای او به یکدیگر ، تحریک با دست و یا حتی فشرده شدن دستگاه تناسلی به پتو نیز رخ خواهد داد.

نکات مهم در آموزش والدین نوزادان :

- به حداقل رساندن تماسهای دست با اندام تناسلی نوزاد و شیرخوار
- پرهیز و اجتناب از لمس و نوازش اندام تناسلی کودک
- پرهیز از برقراری روابط جنسی در حین بیداری نوزاد و شیرخوار
در شرع مقدس اسلام ، والدین ، از نزدیکی در اتاقی که کودک و یا نوزاد وجود دارد منع شده اند و پوشاندن صورت نوزادان و شیرخواران هنگام این عمل مورد تاکید قرار گرفته است.

نوپایی و  خردسالی

تفاوتهای دو جنس در این دوران آشکارتر شده و در بازیهای کوکان به طور واضح تری مشاهده می شود.در این دوران کودکان :
1- اسامی خاص نقاط مختلف بدن خود را می آموزند .
توجه : آموختن اسامی صحیح اعضای تناسلی به جای اسامی خود ساخته و اختراعی در این مرحله از اهمیت ویژه ای برخوردار است.
2- بچه ها همزمان با رشد عمومی و آشنایی بیشتر با محیط اطراف به کشف نقاط مختلف بدن خود پرداخته و در می یابند که لمس بعضی از نقاط بدن با لذت همراه است.
توجه 1 : خودارضایی از مشکلات شایع این مرحله زندگی کودک است. در واقع کودک با تکرار این رفتار احساسات لذت بخشی دست خواهد یافت. حرکاتی مانند خوابیدن روی شکم و مالیدن خود به زمین یا عروسک و سایر اشیاء در این کودکان ( بویژه دختر بچه ها ) بسیار معمول است.
توجه 2 : خود ارضایی در کودکان گوشه گیر و عصبی بسیار مشاهده شده است ، علت این رفتار کودکان همچنان بی پاسخ  مانده اند ولی مسلم آن است که این پدیده در این سنین به نظر بی ضرر می رسد ( بر خلاف عقیده عوام منجر به کور یا دیوانه شدن بچه در آینده نخواهد شد.)
نکات مهم در آموزش والدین خردسالان :
- اطمینان پیدا کردن والدین در مورد بی ضرر بودن خودارضایی کودکان و رفتاری طبیعی است برای حس کنجکاوی کودک در مورد جنسیت خود که باید زمینه های مذهبی و فرهنگی خانواده در نظر گرفته شود.
- کودک باید بفهمد که این رفتار جامعه پسند نبوده و نباید آن را تکرار کند که البته این ادراک باید در محیطی آرام و بدون ترس ایجاد گردد
- مشغول کردن کودک به سایر فعالیتها و منحرف کردن حواس او از این رفتار مفید واقع می شود
- در صورت دیدن این عمل والدین باید ازرفتار های ترسانده و برخوردهای خشن  منع شوند
- در هنگام تعویض لباس کودکان ، به دستگاه تناسلی کودکان نگاه نکنیم تا حجب و حیا کودک از بین نرود و یاد بگیرد که باید این بخش از بدنش را بپوشاند

دوران پیش از مدرسه

در این دوران بچه ها علاقه مند به کشف بسیاری از علل بوده و اطلاعات بسیاری را در مورد محیط اطراف خود می آموزند.پرسشهایی مانند " بچه ها از کجا می آیند؟" از سوالهای معمول کودکان در این مرحله است که بسیاری از والیدن ناآگاه را پریشان می سازد.
توجه 1 : این پرسشهای کودکانه علیرغم ظاهر تخصصی و جنسی خود در محتوا تفاوتی با سایر سوالهای کودکان مانند پرسش در مورد منبع باران و رنگ آبی آسمان ندارند.
توجه 2 : ارائه جوابهای مبهم به کودکان و گفتن این مطالب که " تو خیلی کوچکتر از آن هستی که این چیزها را بفهمی " بچه ها را ناچار می کند که این سوالات را برای خودشان نگه دارند و از تولد تصورات و عجیب و غریب برای خود بسازند.
توجه 3 : بچه ها در این سن در مورد جنسیت خود کنجکاو بوده و بازیهایشان تا حدودی نقش و رنگ جنسیت رو به خود می گیرد مانند دکتر بازی.
 در سه سالگی اغلب بچه ها از تفاوتهای آناتومیک (جسمی) هر دو جنس آگاه بوده و شکل های مربوط به هر جنس را تقریبا می شناسند.

سوالهای جنسی کودکان

از حدود سنین سه تا چهار سالگی آغاز می شود. کودکان نیازمند اطلاعات صحیح بوده و سوالهای خود را تا رسیدن به جواب قطعی و به بهانه های مختلف تکرار می کنند.دو قاعده کلی برای ارائه اطلاعات جنسی و یا اطلاعاتی در مورد مرگ ، طلاق و موارد مشابه به کودکان صدق می کند :
1- کشف و درک آنچه بچه ها می دانند و نحوه نگرش آنها
2- صداقت در بیان مطلب

گر چه پدر و مادرها در بسیاری از موارد نمی توانند اطلاعات دقیقی به بچه ها بدهند ولی می توانند آنها را از تصور و فکر غلط رهایی بخشند. مثلا در مورد تولد بچه اغلب کودکان فکر می کنند بچه از خوردن چیزی توسط مادر و بزرگ شدن آن در شکم مادر ایجاد می شود یا اینکه از خاک درست شده اند و  وقتی والدین اطلاعات درستی در این مورد به کودکان ارائه کنند این تصور غلط در ذهن آنها از بین خواهد رفت.

نکته جالب : بسیاری از اطلاعات و آگاهی های ارائه شده توسط والدین ممکن است توسط بچه ها فراموش شده و بدرستی درک نشوند اما مهم این است که در طول سالهای رشد درک او از این مسائل نیز افزایش یافته و به ارائه اطلاعات صحیح عادت نماید. مثلا گرچه یاد گرفتن نامهای آناتومیک دستگاه تناسلی برای بسیاری از کودکان دشوار است ، اما زمینه برای دریافت اطلاعات صحیح بعدی برای او فراهم می نماید و با فهم این نکته که به دنیا آمدن بچه ربطی به خوردن و گوارش ندارد ولی از جایی نزدیک محل دفع رخ می دهد ( اما  نه از محل ادرار کردن و دفع مدفوع) خیال او را تا حدودی آسوده می کند.

توجه 1 : باید توجه داشت وقتی بچه ها سوال می پرسند ، تنها باید جواب همان سوال را به آنها داد.
توجه 2 : بهترین زمان برای آموزش مسائل جنسی به کودک زمانی است که خود او سوالی را می پرسد.

6-9 سالگی ( دوران مدرسه )

در این دوران اندامهای جنسی بدون تغییر می مانند و با گذشت زمان و نزدیک شدن زمان بلوغ علاقه بچه ها به کشف تفاوتهای جنسی افزایش می یابد.نقش و هویت جنسی بچه ها با برخوردهای مختلف والدین و جامعه شکل واضح تری به خود می گیرد.تاثیر مدرسه بر بچه ها بسیار قابل توجه است.

نکات مهم در آموزش جنسی دوران مدرسه :

- در این دوران کودکان باید بیاموزند که بدنشان  به خودشان تعلق دارد و آنها مسوول حفظ و نگهداری حریم خودشان می باشند.
- نباید وادار به بوسیدن خویشاوندان و دوستان خانوادگی شوند.
- روشهای مقابله با تجاوز و آزارهای جنسی را فرا بگیرند و هوشیاری لازم را به دست آورند.

بلوغ و دوران نوجوانی

سنین 12-9 سالگی برای بسیاری از کودکان به معنی آغاز مرحله جدید از زندگی است که با تغییرات ویژه ای در بدن آشکار می شود.در این دوره آمادگی های لازم در مورد بلوغ جنسی و تغییرات ناشی از آن بویژه در دختران باید ایجاد گردد.نگرانی های ویژه این دوران :

بیشتر نگرانی های این دوره از بلوغ و تغییرات ناشی از آن سرچشمه می گیرد.دختر ده ساله ای که تغییرات ناشی از این دوره را تجربه می کند ، نسبت به خود حساس تر شده و از بلندی یا کوتاهی قد خود نسبت به همسالان نگرانند. به علاوه بزرگ شدن و جوانه زدن سینه ها نیز ممکن است برای آنها نگرانی هایی به وجود آورده و فکر کنند نسبت به سایر دوستشان ظاهر زنانه تری پیدا کرده اند.

پسرانی که در حوالی سن 15 سالگی  از همسالان خود کوتاهتر بوده و افزایش قد ناشی از بلوغ در آنها رخ نداده است ، در بسیاری از موارد میان همسالانشان جایی ندارد. این نگرانی ها طبیعی بوده و باید به فرد اطمینان داد که بلوغ هر شخصی از سیستم منحصر بفرد پیروی می کند و نباید به خاطر تعویق افتادن نشانه های بلوغ پریشان شود.

نکات مهم در آموزش جنسی دوران بلوغ :

- صحبت در مورد مسائل شرعی می تواند به عنوان مقدمه ای برای آموزش مسائل جنسی به نوجوانان محسوب شود.
- آگاهی دادن به نوجوان در مورد سیستم تولید مثل و طرزکار آن همانطور که در آیین شریف اسلام آمده است.
- آگاهی دادن در مورد نشانه های بلوغ و تغییراتی که در اعضای تناسلی و میل جنسی ایجاد می شود
- آموزش تعالیم اسلامی : استبرا در پسران بعد از ادرار ، برطرف کردن موهای زاید ، غسل و احکام مربوط به مسائل زنانگی و انزال
- آموزش خودآزمایی پستان در دختران و خودآزمایی بیضه در پسران نوجوان به منظور تشخیص و درمان زودرس بیماریه